In supermarkten zijn camera’s de gewoonste zaak van de wereld geworden, met sommige winkels die zelfs experimenteren met slimme camera’s en bodycams om diefstal en agressie tegen te gaan. In de meeste gevallen werkt dat preventief, maar experts waarschuwen via nu.nl dat camera’s niet altijd het gewenste effect hebben.
Gerard Ritsema van Eck, universitair docent aan de Rijksuniversiteit Groningen, stelt tegenover nu.nl dat de meeste diefstallen en agressieve incidenten gepleegd worden door daklozen, mensen met psychische problemen, of personen met een verslavingsachtergrond. “Een camerasysteem zal dat niet voorkomen,” zegt hij. Uitgebreide camerasystemen blijken vooral effectief tegen professionele criminelen die de kans op betrapping zo klein mogelijk willen houden. “Professionele criminelen mijden winkels met uitgebreide camerasystemen,” voegt Ritsema van Eck toe. “Zij stelen waar ze weinig risico lopen.”
Bodycams
Supermarktketen Dirk experimenteert met bodycams voor hun medewerkers, vooral in winkels waar agressie veel voorkomt. Deze camera’s, gedragen op de borst, moeten medewerkers een gevoel van veiligheid geven en potentieel agressief gedrag verminderen. Lisa Martis van branchevereniging CBL merkt op dat camera’s vaak preventief werken, maar niet altijd. Ze benadrukt dat camera’s bijdragen aan de veiligheid door strafbare feiten vast te leggen.
Toch roept de effectiviteit van bodycams vragen op. Ritsema van Eck betwijfelt of bodycams agressie daadwerkelijk voorkomen en waarschuwt dat ze agressie zelfs kunnen verergeren. Privacyonderzoeker Ine van Zeeland van de Vrije Universiteit Brussel wijst erop dat mensen zich bekeken voelen en hun gedrag aanpassen vanwege de camera’s, vooral bij slimme camera’s met gezichts- of gedragsherkenning.
Proportioneel?
Quinten Snijders van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) bevestigt dit: “Mensen moeten voortdurend nadenken over hun gedrag vanwege de camera’s.” Hij benadrukt dat supermarkten het gebruik van camera’s moeten kunnen rechtvaardigen als proportioneel. Indringendere vormen van cameratoezicht, zoals gezichtsherkenning, worden vaak als disproportioneel beschouwd en zijn meestal verboden. De AP gaf in 2020 een waarschuwing aan een supermarkt die gezichtsherkenningscamera’s wilde inzetten, een voorbeeld van onwettig gebruik van indringende cameratechnologie. Supermarkten moeten dus zorgvuldig overwegen hoe ze camera’s inzetten om diefstal en agressie te bestrijden zonder de privacy van klanten onnodig te schenden, aldus de AP.
